پوست انسان چند رنگدانه دارد؟ 

شاید تا به حال برای خیلی از ما این پرسش جالب پیش آمده باشد که واقعاً پوست بدن انسان از چه رنگ‌دانه‌هایی و به چه تعداد تشکیل شده است؟ پوست بدن ما چند رنگدانه دارد؟ هر چند پاسخ به این پرسش تأثیر بسیار زیادی در درمان ضایعات پوستی ندارد، اما به عنوان یک اطلاعات عمومی می‌تواند به ما در زمینه رفع یک سری مشکلات روزمرۀ پوست کمک کند. پس در ادامه این مقاله با مجله ست و مد همراه باشید تا با انواع رنگ پوست و ماهیت ملانین پوست آشنا شوید.

رنگدانه پوستی چیست؟

پوست انسان دارای طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها است. به همین دلیل رنگ پوست انسان می‌تواند از رنگ قهوه‌ای تیره تا رنگ کاملاً سفید طبقه بندی شود. مهم‌ترین عامل تعیین کنندۀ رنگ پوست انسان رنگدانه های موسوم به ملانین (melanin) هستند. ملانین به رنگدانه‌ای گفته می‌شود که گذشته از تعیین رنگ پوست، می‌تواند در تعیین رنگ چشم و موها نیز نقش داشته باشد.

انواع ملانین پوست انسان

پوست انسان دارای دو نوع رنگدانه یا ملانین است که دارای تأثیرات کاملاً متفاوت بر روی رنگدانه های پوستی هستند. این رنگدانه‌ها عبارتند از:

1. ایوملانین(Eumelanin):

ایوملانین، رنگدانه‌های قهوه‌ای تیره تولید می‌کند و ملانین اصلی در افرادی است که دارای رنگ پوست تیره می‌باشند.

2. فیوملانین(Pheomelanin):

فیوملانین، یک رنگدانه‌ به رنگ زرد و قرمز است و ملانین اصلی در افرادی است که رنگ پوست آنها روشن و مستعد آفتاب سوختگی است.

ایوملانین در مقایسه با فیوملانین از توان محافظت کنندگی بهتری در برابر پرتوهای فرا بنفش خورشید برخوردار است. ملانین پوست انسان از طریق ژنتیکی مشخص می‌شود. یعنی نوزاد همواره رنگ پوست خود را از والدین خود به ارث می‌برد؛ ولی از این گذشته قرار گرفتن در معرض پرتوهای زیان‌بار نور خورشید نیز می‌تواند سطح ملانین پوست را تغییر دهد. چرا که بدن در هنگام قرار گرفتن در معرض پرتوهای خورشیدی تولید ملانین پوست را افزایش می‌دهد.

ساختار رنگی پوست انسان

همان طور که در ابتدای مقاله نیز بیان شد، اصلی ترین رنگدانه برای ساخت رنگ پوست انسان، ملانین است که گذشته از عوامل ژنتیکی، به عوامل ذاتی و اکتسابی نیز ارتباط دارد. معمولاً ساختار رنگدانه های پوستی ارثی هستند که رنگدانه های سازنده یا تشکیل دهنده رنگ پوست به حساب می‌آیند. یکی دیگر از عواملی که می‌تواند در تعیین رنگ پوست انسان نقش داشته باشد، تولید هورمون در بدن انسان است. البته چگونگی سیگنال این هورمون ها به سلول های تولید کنندۀ ملانین هم در تعیین رنگ پوست انسان بی‌تأثیر نیست. این عوامل که از آنها به عنوان عوامل ژنتیکی یاد نمی‌شود، با عنوان عوامل ذاتی شناخته می‌شوند.در کنار این عوامل، رنگدانه های اکتسابی نیز هستند که محصول عوامل خارجی هستند و میزان تأثیرگذاری آنها بر روی ساختار رنگ پوست انسان متفاوت است. به عنوان رایج‌ترین مثال در مورد عوامل خارجی، می‌توان به نور خورشید اشاره کرد. همان ‌طور که می‌دانید، نور خورشید دارای پرتوهای زیان‌بار ماورای بنفش است که در قالب پرتوهای UVA و UVB آثار گوناگونی بر روند تولید رنگدانه های پوستی به جای می‌گذارند. قرار گرفتن پوست بدن در برابر پرتوهای UVA باعث تأثیرگذاری بر روی ملانین تولید شده بر روی پوست می‌شود و یک رنگدانۀ فوری بر روی سطح پوست به وجود می‌آورد. این ملانین جدید پس از چند روز که در معرض پرتوهای UVB قرار می‌گیرد، باعث ایجاد نوع جدیدی از ملانین می‌شود.

انواع رنگ های پوست انسان و تشخیص آن بر اساس جدول فیتزپاتریک

به طور کلی رنگ های پوست انسان به ۶ دسته تقسیم می‌شوند که تمامی پوست ها در یکی از این دسته بندی ها قرار می‌گیرند:

پوست نوع اول (تایپ I)

این رنگ پوست پیش از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، به صورت سفید و روشن یک‌دست است. رنگ چشم متناظر با این ملانین، آبی روشن، خاکستری روشن و یا سبز کم رنگ می‌باشد و موها متمایل به قرمز یا بلوند روشن می‌باشند. این نوع پوست در برابر نور خورشید دچار سوختگی و لک شدگی می‌شود. این پوست هرگز قابل برنزه شدن نیست و بر اثر سوختگی به صورت پوسته پوسته درمی‌آید.

پوست نوع دوم (تایپ II)

این نوع پوست تا زمانی که در معرض تابش نور خورشید قرار نگرفته باشد، به صورت روشن است. در این نوع ملانین، رنگ چشم به صورت آبی، خاکستری یا سبز است. رنگ طبیعی موها کاملاً بلوند می‌باشد. این نوع پوست اگر در معرض نور آفتاب قرار بگیرد، دچار لک شدگی، سوختگی یا پوسته پوسته می شود. ضریب برنزه شدگی این پوست نسبتاً پایین است.

پوست نوع سوم (تایپ III)

در این نوع پوست، پوست تا زمانی که در معرض نور آفتاب قرار نگرفته باشد، دارای رنگ بژ با گرایش به سمت زردی دارد. در این حالت، رنگ چشم فندقی یا قهوه ای کم رنگ می‌باشد و رنگ طبیعی موها بلوند تیره یا قهوه‌ای روشن می‌باشد. این پوست اگر در مقابل آفتاب قرار بگیرد، تا حدودی برنزه می شود؛ ولی در برابر لک شدگی و سوختگی نیاز به مراقبت بالایی دارد.

پوست نوع چهارم (تایپ IV)

این پوست تا پیش از قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید، به رنگ قهوه‌ای روشن است و رنگ طبیعی موها و چشم‌ها قهوه ای تیره است. این پوست به راحتی انواع قبلی در مقابل آفتاب نمی‌سوزد و به ندرت دچار لک شدگی می‌شود.

پوست نوع پنجم(تایپ V)

این نوع پوست تا پیش از قرار گرفتن در معرض نور خورشید به صورت قهوه ای پر رنگ است و رنگ طبیعی موها و چشم‌ها به صورت قهوه ای تیره متمایل به مشکی می باشد. این پوست در برابر نور خورشید لک نمی‌شود و بدون سوختگی نیز برنزه می‌گردد.

پوست نوع ششم (تایپ VI)

این پوست تا زمانی که در معرض تابش خورشید قرار نگیرد، به رنگ  قهوه ای تیره است. رنگ طبیعی مو و چشم‌ها نیز رنگ قهوه‌ای تیره متمایل به مشکی می‌باشد. این نوع پوست به دلیل تیرگی زیادی که دارد، دغدغه لک شدن و سوختگی در برابر نور مستقیم خورشید را ندارد و به راحتی برنزه می‌شود.

اختلالات رنگدانه های پوست کدامند؟

هر نوع اختلال در رنگدانه های پوستی می‌تواند باعث بروز ضایعات و بیماری‌های پوستی شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

• آلبینیسم یا زالی (Albinism)
• ملاسما (Melasma)
• نابودی رنگدانه بر اثر آسیب دیدگی پوست
• ویتیلیگو (Vitiligo)
• سیانوز (Cyanosis)
• اِریتیما (Erythema)
• رنگ پریدگی یا زرد شدن رنگ پوست (Pallor)

سخن پایانی

رنگدانه های پوست انسان، تنظیم کنندۀ سد دفاعی بدن در مقابل عوامل محیطی از جمله نور خورشید هستند. هر چند انسان به دلایل ژنتیکی نقشی در تعیین رنگدانه های پوستی خود ندارد، اما با روش های بهداشتی، از جمله رعایت روتین پوستی قادر خواهد بود تا به بهترین نحو ممکن از پوست بدن خود محافظت به عمل آورد و یکی از مهم‌ترین مسیرهای مستعد ورود میکروارگانیسم‌های آلاینده به بدن را مسدود سازد.